Σχολικός Εκφοβισμός: ΜΙΛΑ! ΜΗ ΦΟΒΑΣΑΙ! ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ!

Ορισμός: Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός.

 Η εκφοβιστική συμπεριφορά είναι λοιπόν μια συνειδητή επιθετική
πράξη, στάση ή χειρισμός εναντίον ενός ατόμου ή αριθμού
ατόμων και επιχειρείται από ένα ή περισσότερα άτομα. Μπορεί
να διαρκεί για σύντομη χρονική περίοδο ή για ολόκληρα χρόνια και
χαρακτηρίζεται από κατάχρηση εξουσίας. Ο δράστης έχει σκοπό
να βλάψει το παιδί-στόχο και
δεν φοβάται την αντεκδίκηση διότι
βασίζεται στην αδυναμία του παιδιού αυτού και στην αδιαφορία
των θεατών ή ακόμα στην υποστήριξή τους.

Χαρακτηριστικά εκφοβιστικής συμπεριφοράς

Μια συμπεριφορά για να θεωρηθεί εκφοβιστική θα πρέπει να
χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα:
• Ο δράστης υπερέχει του παιδιού-στόχου σε ό, τι αφορά τη
σωματική δύναμη, υπάρχει δηλαδή μεταξύ τους ανισότητα
στη δύναμη.
• Είναι σκόπιμη και στοχεύει στην πρόκληση βλάβης στο παιδί-
στόχο.
• Συνήθως οι εκφοβιστικές πράξεις είναι οργανωμένες,
συστηματικές και επαναλαμβανόμενες, ή αν συμβαίνουν
σποραδικά, είναι πολύ σοβαρές.
• Μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση και προκαλεί στο παιδί-
στόχο σωματική ή/και ψυχική βλάβη.

Τι δεν είναι εκφοβιστική συμπεριφορά
Ένας εκπαιδευτικός είναι σημαντικό να μπορεί να διακρίνει τα
φαινόμενα εκείνα που συνιστούν εκφοβιστική συμπεριφορά από
εκείνα που δεν συνιστούν εκφοβιστική συμπεριφορά. Οι πράξεις
με επιθετικό χαρακτήρα αποτελούν ένα ευρύ φάσμα. Στην μια
άκρη του φάσματος τοποθετούνται οι πράξεις εκείνες που έχουν
στοιχεία επιθετικότητας και από τις δύο πλευρές. Π.χ. ένα έντονο
παιχνίδι μπορεί να οδηγήσει στον τραυματισμό κάποιου ή
κάποιων παιδιών, χωρίς όμως αυτό να είναι αποτέλεσμα μιας
κακόβουλα σχεδιασμένης πράξης. Στην περίπτωση αυτή, τα
εμπλεκόμενα μέρη συνήθως είναι ίσης δύναμης. Στην άλλη άκρη
του φάσματος βρίσκονται οι εγκληματικές ενέργειες με τη χρήση
φονικών μέσων, η σοβαρή κλοπή ή η σεξουαλική κακοποίηση. Οι
πράξεις που βρίσκονται στο μέσο αυτών των δύο άκρων
συνιστούν συνήθως την εκφοβιστική συμπεριφορά.

Χαρακτηριστικά των δραστών

Στη βιβλιογραφία αναφέρονται τρεις τύποι δραστών:
• Είναι σωματικά δυνατοί, έχουν αυτοπεποίθηση, είναι
παρορμητικοί, έχουν έντονη επιθετικότητα και είναι σχετικά
δημοφιλείς.
• Είναι αγχώδεις, ανασφαλείς, με χαμηλή σχολική επίδοση και
φτωχή συγκέντρωση και είναι λιγότερο δημοφιλείς.
• Σε μερικές περιπτώσεις είναι δράστες και σε άλλες γίνονται
στόχος.
Από διάφορες έρευνες έχει βρεθεί πως οι δράστες είναι άτομα
με φτωχή ενσυναίσθηση και παραμένουν ψυχροί και αδιάφοροι
απέναντι στα θύματά τους, έχουν την ανάγκη να κυριαρχούν
και να ελέγχουν τους άλλους και συνήθως δεν αναλαμβάνουν
την ευθύνη των πράξεών τους και αναφέρουν ότι είναι το παιδί-
στόχος που τους προκάλεσε.

Χαρακτηριστικά των παιδιών-στόχος

 Περιγράφονται τρεις τύποι των παιδιών-στόχος:
• Παθητικοί μαθητές με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα,
σωματικά αδύναμοι, χωρίς φίλους, μοναχικοί και μη
δημοφιλείς. Με τη συμπεριφορά τους δεν προκαλούν τους
άλλους, όμως λόγω των ιδιοτήτων τους αυτών γίνονται
εύκολα στόχος. Πολύ λίγο μπορούν να υπερασπιστούν τους
εαυτούς τους.
Προκλητικοί μαθητές, οι οποίοι έχουν δυσκολίες με τη
συγκέντρωσή τους, δεν είναι συνεργάσιμα, δημιουργούν
γύρω τους ένταση και θυμό και με την συμπεριφορά τους
προκαλούν άλλα παιδιά να στραφούν εναντίον τους.
• Μαθητές οι οποίοι κάποτε είναι δράστες και κάποτε
γίνονται στόχος. Πρόκειται για παιδιά που μπορεί να
εκφοβίζονται από πιο δυνατά παιδιά, αλλά τα ίδια μπορεί να
εκφοβίζουν άλλα ασθενέστερα.
Παιδιά και έφηβοι με κάποια διαφορετικά χαρακτηριστικά
από την πλειοψηφία (άτομα με ειδικές ανάγκες, διαφορετικής
εθνικότητας, χρώματος δέρματος, με νοητική στέρηση, μαθησιακές
δυσκολίες, άλλης σεξουαλικής κατεύθυνσης, ιδιοφυίες κτλ) έχουν
επίσης αυξημένες πιθανότητες να γίνουν στόχος εκφοβισμού
από άλλους μαθητές.

 Επιπτώσεις της εκφοβιστικής συμπεριφοράς στα
παιδιά-στόχος

Οι μαθητές που υπόκεινται σε εκφοβισμό συναισθηματικά μπορεί
να νοιώθουν φόβο, ντροπή, θυμό, κατάθλιψη, αίσθημα αβοήθητου
κτλ. Συνήθως είναι απομονωμένοι, με φτωχές κοινωνικές
δεξιότητες και μπορεί να παρουσιάζουν ψυχοσωματικά
προβλήματα, όπως δυσκολίες ύπνου, πονοκέφαλους,
στομαχόπονους κτλ.

Επίσης μπορεί να παρουσιάσουν
μείωση της ακαδημαϊκής επίδοσης, αποφυγή ή άρνηση του
σχολείου. Βιώνουν συχνά άγχος και μπορεί να παρουσιάζουν
συμπτώματα της διαταραχής μετά από τραυματικό στρες
(επαναβίωση του τραύματος, αποφυγή ερεθισμάτων που
συνδέονται με το τραυματικό γεγονός).

 Άλλοι συμμετέχοντες - θεατές

 Εκτός από τους δράστες και τα παιδιά-στόχος, στα επεισόδια
εκφοβιστικής συμπεριφοράς συμμετέχουν και οι λεγόμενοι
θεατές, οι οποίοι χωρίζονται στις ακόλουθες ομάδες:
· Παιδιά που ακολουθούν το δράστη
· Παιδιά που ενισχύουν τα επεισόδια
· Παιδιά που υποστηρίζουν το παιδί-στόχο
· Παιδιά που απλώς παρακολουθούν

Τα παιδιά-στόχος δεν καταγγέλλουν το γεγονός ότι εκφοβίζονται,
για τους ακόλουθους λόγους:
• Νομίζουν ότι οι εκπαιδευτικοί σπάνια παρεμβαίνουν, είτε
διότι δεν γνωρίζουν πώς να χειριστούν την κατάσταση, είτε
γιατί δεν θέλουν να παρέμβουν.
• Μεταξύ των μαθητών επικρατεί η αντίληψη ότι δεν είναι
επιτρεπτό να καταγγέλλουν τους συμμαθητές τους.
• Συχνά φοβούνται ότι αν το καταγγείλουν, οι δράστες θα τους
εκδικηθούν.
• Βρίσκονται σε απελπισία και δεν πιστεύουν πια ότι κάποιος
μπορεί να τους βοηθήσει.

Πηγή: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
«Διερεύνηση των αναγκών και αύξηση της ενημερότητας
για την εκφοβιστική συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών
στα σχολεία»
«Needs Assessment and Awareness Raising Program
for Bullying in School

Διάβασε και άκουσε το παραμύθι "Τα μπαλόνια της φιλίας" στον παρακάτω σύνδεσμο...
 http://www.mikrosanagnostis.gr/library/pageflip_ekfovismos/Default.html

 «Οι λέξεις πονάνε»: Βίντεο για την κοινωνική απομόνωση ως μέσο σχολικού εκφοβισμού.
 http://vimeo.com/49153058

 Ηλεκτρονικός εκφοβισμός: η πιο σύγχρονη μορφή σχολικού εκφοβισμού

 

Η υποστήριξη των συμμαθητών μπορεί να βοηθήσει με ουσιαστικό τρόπο στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού

ΜΙΛΑ!   ΜΗ ΦΟΒΑΣΑΙ!
ΜΙΛΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΣΟΥ!